ÖZET

Ekim sonu–Kasım başı 2025’te Türkiye Futbol Federasyonu (TFF), resmî verilerle yaptığı incelemede 571 faal hakemin 371’inin bahis hesabı olduğunu, 152’sinin de fiilen bahis oynadığını açıkladı. Ardından 149 hakem ve yardımcı hakem için sekiz ile on iki ay arasında men cezaları geldi. Bu tablonun tek başına yasalarda tanımlanmış şekilde bir şike suçu içerdiği sonucuna varılamaz. Ancak, bu veriler bazında net bir çıkar çatışması, içeriden bilgiyle piyasa istismarı, “spot‑fixing” (müsabaka içerisindeki mikro olayların manipülasyonu) ve kara para aklama (KPA) risklerinin var olduğunu, bu risklerin mevcut işleyiş içerisinde yüksek olduğunu ve adil rekabet algısının zedelendiğini söylemek yanlış olmayacaktır.

Pratik sonuç şu: Spor hukukunu ilgilendiren yasal düzenlemeler ile, kara para suçunu düzenleyen yasa ve maddelerinin sahada nasıl kesiştiğini, uluslararası sözleşme ve en iyi uygulamalarda belirtilen yapılara ulaşmanın ne kadar önemli olduğunu gördük. Bu durumla mücadele etmek ve doğru şekilde süreçleri yönetmek için doğru bir kamu politikası yaklaşımı ve etkili bir politik reçete nasıl olmalıdır? Öncelikle; eşgüdümlü bütünlükçü bir izleme mekanizmasının geliştirilmesi, hedefli Know Your Customer/Enhanced Due Diligence (KYC/EDD)(Müşterini Tanı/Arttırılmış Özen) analizlerinin süreç içerisinde bulunan tüm kurumlarca yapılması, akıllı anomali analitiği gibi teknik izleme faaliyetlerinin tasarlanması, MASAK gibi kurumlara gecikmeden şüpheli işlem bildirimlerinin ve raporlamaların yapılması ve şeffaf, caydırıcı disiplin yaptırımlarının kurgulanması. Bunları, bahis operatörlerinin erişebileceği spor katılımcıları için merkezi bir “denylist”(red listesi) oluşturulması, belli kurumlarla zorunlu veri paylaşımı ve offshore yasadışı bahse karşı müşterek eylem planı oluşturma ve mevcut planın uygulanması gibi politika adımları tamamlamalıdır.

Bahis, Şike ve Kara Para Aklama İlişkisi: Mücadele İçin Kamu Politikası ve Uygulama Önerileri

1. Giriş

Bu yazıda, öncelikle bahisle kara para aklama arasındaki ilişkilere değinecek, sonrasında da kamu kuruluşları, federasyonlar ve operatörler gibi paydaşlara uygulanabilir önleyici ve tespit edici mekanizma önerileri sunacağız.[1]

2. Bahis Soruşturmasında Ne Oldu?

27 Ekim 2025’te TFF Başkanı, 571 hakemden 371’inin bahis hesabı bulunduğunu ve 152’sinin aktif bahis oynadığını duyurdu. Bazı hesaplarda, tek bir hesapta 18.227 işleme kadar, sıra dışı işlem adetleri görüldüğü beyan edildi. 1–3 Kasım 2025’te disiplin kurulları 149 hakem ve yardımcı hakeme sekiz‑on iki ay men cezası açıkladı; bazı dosyalarda sürecin devam ettiği beyan edildi. Özetle: Doğrudan şike ispatı olmasa da içeriden bilgiye dayalı piyasa istismarı ve Kara Para Aklama (KPA) risklerinin ekosisteme nasıl sızabildiğini çıplak gözle gördük.

3. Türkiye’de Hukuki Çerçeve: Bütünleşik Görünüm

Hukuki çerçeveyi belirleyen kavramları sadeleştirerek başlayalım. Türkiye’de spor bütünlüğü, bahis ve kara paranın aklanmasının önlenmesi (AML) kuralları dört ana sütunda buluşur:

• 6222 sayılı Kanun (Sporda Şiddet ve Düzensizliğin Önlenmesi): Şike ve teşvik primini açıkça suç sayar. Kulüp yöneticileri, sporcular, hakemler ve aracılar dâhil tüm aktörlerin sorumluluklarını ve yaptırımlarını düzenler. Disiplin ile ceza hukukunu birbirine bağlayan bir köprü gibidir. Müsabaka sonucunu ya da seyrini etkilemeye elverişli eylemler (örneğin para veya menfaat temini) için hürriyeti bağlayıcı cezalar ve iştirak hükümleri öngörür; gerektiğinde tüzel kişilere özgü güvenlik tedbirlerinin uygulanmasının da önünü açar.
• 7258 sayılı Kanun (Bahis ve Şans Oyunları Rejimi): Bahsin devlet tekeli ve lisanslı yapılar altında yapılmasını şart koşar. Yetkisiz/ruhsatsız (offshore dâhil) organizasyonları, bu yapılara para aktarımını ve reklam/tanıtımı suç olarak düzenler. Lisanslı operatörlerin denetimi, sorumlu oyun ve reklam ilkeleri ile tüketiciyi koruma kuralları da bu çatı altındadır. Federasyon talimatları ve disiplin hükümleriyle birlikte, spor ekosistemi aktörleri için “bahis yasağı”nın uygulanmasına temel sağlar.
• 5549 sayılı Kanun (Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi) ve ikincil düzenlemeler: Bankalar, elektronik para kuruluşları ve lisanslı bahis/oyun operatörleri gibi yükümlüler için risk temelli müşterini tanı (KYC), sürekli izleme, kayıt saklama ve şüpheli işlem bildirimi (ŞİB/STR) zorunluluğu getirir. Şüphelilere ya da diğer taraflara bilgi verme yasağı olarak tanımlayabileceğimiz “Tipping‑off” yasağı, risk temelli yaklaşım, uyum görevlisi/uyum programı, eğitim ve iç denetim gibi başlıklar Tedbirler Yönetmeliği’nde ayrıntılandırılır. Uygulamada MASAK, rehber ve tipoloji bültenleriyle şemaları ve kırmızı bayrakları somutlaştırır.
• Türk Ceza Kanunu (TCK) m. 282 (Kara Para Aklama Suçu): Suçtan gelen malvarlığı değerlerinin aklanmasını bağımsız bir suç olarak düzenler. Aklamanın farklı aşamalarında (placement – yerleştirme, layering – ayrıştırma, integration – birleştirme) yapılan işlemler için cezai sorumluluk öngörür. Spor bahisleri üzerinden meşrulaştırılan fon akışları, yeterli delil ile bu madde kapsamında değerlendirilebilir.

Uluslararası referans noktaları, iç hukukun yorum ve uygulamasında tamamlayıcı rol oynar:

• Avrupa Konseyi Macolin Sözleşmesi: Spor müsabakalarının manipülasyonuna karşı ulusal platformlar oluşturulmasını, kamu otoriteleri–spor teşkilatı–lisanslı bahis sektörü–uygulayıcı birimler arasında çok paydaşlı istihbarat paylaşımı ve uyarı mekanizmalarını, spor katılımcıları için çıkar çatışması/bahis yasağı kurallarını ve yasa dışı/offshore operatörlerle mücadele araçlarını öngörür.
• FIFA/UEFA ve IFAB (International Football Association Board) talimatları ile ulusal federasyon disiplin kodları: Hakemler ve diğer katılımcılar için bahis yasağı, bütünlük eğitimleri, veri paylaşımı ve yaptırım kataloğu bakımından asgari standartlar getirir; ulusal düzeyde TFF Disiplin Talimatı ve Müsabaka Talimatları bu çerçeveyi iç hukukta somutlaştırır.
• Finansal eylem görev gücü (FATF) ve Egmont Grubu kaynakları: Kumar/bahis kanalları üzerinden aklama tipolojileri, P2P ve kripto varlıklarla kesişim, üçüncü taraf/ köstebek (mule) kullanımı gibi risklere ilişkin kırmızı bayrak setleri ve iyi uygulama örnekleri sunar. Türkiye’nin kara paranın aklanmasının ve terörün finansmanının önlenmesi (AML/CFT) rejimindeki yükümlülüklerin yorumunda bu uluslararası standartlar esas alınır.

Bu bütünleşik çerçeve sayesinde, hakemlerin bahis faaliyeti gibi “bütünlük riski” doğuran durumlarda disiplin, idari, cezai ve finansal yaptırımlar aynı hizaya getirilip birlikte işletilebilir.

4. Risk Zinciri: İçeriden Bahis, Manipülasyon ve Kara Para Aklama İlişkisi

Hakemler; atamalar, sakatlıklar, taktikler, saha koşulları, VAR işleyişi ve maç içi eğilimler gibi kamuya açık olmayan bilgilere erişebilir. Bu bilgi asimetrisi, maç sonucunu değiştirmeye kalkmadan bile canlı bahis hatlarında fiyatlama/gecikme avantajlarından yararlanarak bahis sonuçlarından gelir elde etmeye elverişlidir; yani piyasa istismarına elverişli bir ortam hazırlar. Bunu, borsaya açık şirketlerde görülen içeriden öğrenenlerin ticareti (insider trading) durumlarına benzetebiliriz. Hakemin doğrudan etkileyebildiği mikro‑olaylar (kart, korner, penaltı, uzatma süresi vb.) ise spot‑fixing, yani hakemin kontrolündeki bu mikro-olayların manipülasyonu riskini artırır. Bu mikro‑olay istatistiklerinde benzerlerine göre kalıcı ve anlamlı sapmalar, dikkat edilmesi gereken bir uyarı işaretidir.

Aşağıda, spor bahis kanallarının kara para aklama (KPA) döngüsünün üç klasik aşamasını (placement, layering ve integration) pratikte nasıl kolaylaştırabildiğini, açık kaynaklarda yer alan tipolojilere ve örnek vakalara dayanarak özetleyelim:

• Placement (yerleştirme): Nakit veya suçtan kaynaklanan fonlar, küçük tutarlı ve tekrarlı yüklemeler (smurfing) ile bahis hesaplarına, kupon/voucher kodlarına, ön ödemeli kartlara veya fiziki bayi/ATM ağlarına dağıtılır. Düşük volatil “karşılıklı bahis/matched betting” ve düşük riskli kombinasyonlarla ilk aşamada kayıp/kar dengelenerek görünür bir “oyun geçmişi” yaratılır. Üçüncü kişilerin (mule) ya da akraba/arkadaş çevresinin hesapları kullanılarak doğrudan fail ile bahis hesabı arasındaki bağ zayıflatılır. Hakem tarafındaki daha önceden açıkladığımız içeriden bilgi avantajı, placement aşamasındaki “olağanüstü başarıyı” rasyonelleştirmek için kullanılarak anomaliyi maskeleyebilir.
• Layering (ayrıştırma ya da katmanlandırma): Çoklu bahis operatörü ve e‑cüzdanlar arasında küçük tutarlı hızlı transferler; farklı operatörlerde aynı sonuçlara serpiştirilmiş “hedge” pozisyonlar; sık erken cash‑out ve void/iptal döngüleri ile işlem izi parçalanır. Fonlar, kripto varlık platformları ve P2P pazarlar üzerinden farklı katmanlar eklenir; yabancı ödeme kuruluşları/oturumlar ve OTC (tezgâh üstü) aracılar kullanılarak coğrafi katmanlar eklenir. Ortak cihaz/IP izi, paylaşımlı kart/IBAN ve senkronize bahis zaman damgaları, görünürde bağımsız hesaplar arasında fiilî bağlantı göstergeleri gibi veriler, bu hesapların aslında katmanlandırma amacıyla ortak hareket eden bir organize ağın parçaları olduğunu gösterebilir. Hakem atama/ilk 11/VAR iletişimleri öncesi senkron in‑play hacim sıçramaları, layering sırasında “bilgiye dayalı” desenlerle çakışırsa, hakemlerin de bu organizasyonla birlikte hareket ettiğini gösterebilir.
• Integration (birleştirme): Bahis operatörlerinden banka/e‑para hesaplarına “kazanç” adıyla aktarılan tutarlar, meşru gelir gibi beyan edilebilir; danışmanlık, sosyal medya/bonus/ödül ödemeleri veya küçük ticari faaliyetler üzerinden muhasebeleştirilebilir. Borç/kredi kapatma, lüks tüketim harcamaları, gayrimenkul/araç edinimi gibi yöntemlerle değer dönüşümü tamamlanır. Yakın çevre veya ilişkili şirketler üzerinden yapılan faturalandırma/karşılıklı borç senaryoları, “kazanç”ların ekonomik gerekçesini güçlendirmek için kullanılır. Hakem veya yakınlarının hesaplarına yönelen bu akışlar, 5549 kapsamındaki kayıt ve şüpheli işlem bildirimi (ŞİB) yükümlülükleri açısından tipik entegrasyon göstergeleridir.

Bu aşamalarda açıkladığımız paternleri genellikle şu ikincil kalıplar tamamlayabilir: (i) hesap çiftlikleri ve hesap kuryeleri (mule) ağları, (ii) farklı ülkeler arası kupon/kripto/P2P köprüleri, (iii) arbitraj veya “sure‑bet” olarak tanımlanan fırsatların olağandışı yoğun kullanımı, (iv) hakem ataması ve mikro‑olay zamanlarında yoğunlaşan eş yönlü bahis kümeleri.

5. Kırmızı Bayraklar

Olası erken uyarı sinyallerini, yani kırmızı bayrakları, süreçte rolü olan farklı kurum ve kuruluşlar için aşağıdaki şekilde özetleyebiliriz:

Lisanslı bahis operatörleri için:

• Düşük/deklaratif gelir profiliyle bağdaşmayan yüksek hacimli canlı bahis ve istisnai başarı oranları; kısa sürede yüksek ROI (return on investment).
• Aynı cihaz/IP/cihaz ile açılmış birden çok hesap; ortak adres/ödeme enstrümanı; hesaplar arası “chip dumping” benzeri fon transferleri.
• Kritik mikro‑olay pazarlarında (kart, korner, penaltı, uzatma) maç önü/sırası yoğunlaşma; hakem ataması açıklandığında oran hareketiyle uyumlu eşzamanlı bahis kümeleri.
• Anormal derecede yüksek oranlı erken nakit cikisi/iptal (cash‑out/void); farklı operatörlerde aynı seçimlere serpiştirilmiş küçük tutarlı ama toplamda büyük hacimli kuponlar; sistematik arbitraj.
• Bahis hesaplarına kripto borsa/OTC, e‑cüzdan ve yabancı ödeme kuruluşlarından sık yinelenen küçük tutarlı girişler; KYC uyuşmazlıkları, belgesiz adres/gelir beyanları.

Bankalar/fintekler için:

• Bir müşteride birden fazla lisanslı operatöre/e‑cüzdana yakın zamanlı yinelenen transferler; fikstür haftalarında zirve yapan döngüsel nakit akışı, ardından offshore/kripto çıkışları.
• Spor ekosistemi ile bağlantı işaretleri: Hakem/kulüp görevlileriyle soyad/adres/IP/cihaz ortaklıkları; “danışmanlık/bonus/sosyal medya işbirliği” açıklamalı ödemeler.
• Çok sayıda üçüncü kişiden gelen küçük tutarlı, açıklaması benzer ödemeler (mule ağı göstergesi); ATM/dijital kanallardan seri nakit çekimler.
• Beklenmeyen döviz/kripto işlemleri; P2P borsalarda yüksek frekans; round‑tripping izleri (benzer değer ve varlıkların kısa aralıklarla önce satılıp sonra tekrar alınması).

Kulüpler/TFF için:

• Belirli hakemler atandığında tekrarlayan piyasa anomalileri; oran hareketleri ile hakem karar metrikleri arasında korelasyon.
• Gelir‑yaşam standardı uyumsuzluğu; kısa sürede borç kapatma, lüks harcama sıçramaları; üçüncü kişiler üzerinden edinilen varlıklar.
• Atama değişikliği/VAR protokol güncellemesi öncesi bilgi sızıntısına işaret eden “in‑play” yığılmaları.
• Potansiyel menfaat çatışmaları: Aile bireyleri/temsilciler/menajerlerle finansal veya dijital bağlar; gizli danışmanlık anlaşmaları.

Bu kırmızı bayrakların, detaylı incelemeler (Enhanced Due Diligence) ve gerektiğinde ŞİB yapılabilmesi ya da diğer kamu otoritelerine raporlanabilmesi ve disiplin uygulamalarının ve cezai kovuşturmaların tetikleyicisi olmak üzere net biçimde kayda alınması gerekir.

6. Yönetsel Kontrol Tasarımı: “İyi Uygulama”nın Unsurları ve Politika Reçetesi Önerisi

Yukarıda listelemiş olduğumuz kırmızı bayraklar ve risk tanımlamaları ışığında, şimdi de kurumların kurgulaması gereken kontrollere göz gezdirelim:

TFF ve lig organizasyonları:

• Sıfır tolerans ve aktif doğrulama: Bahis yasağı yalnızca beyana değil, lisanslı operatörlerle düzenli veri eşleştirmelerine (MoU/API yardımıyla) dayandırılmalıdır. Görevlendirme şartı olarak açık rıza ve periyodik çıkar çatışması beyanları standartlaştırılmalıdır.
• Bütünlük risk skoru ve davranışsal analitik: Borç/stres göstergeleri, atama değişiklikleri ve kart/penaltı/uzatma karar metriklerinde akran kıyaslı sapmalar izlenmelidir; belirlenen limitler aşıldığında otomatik olarak ilgili hakemler ve görevliler için yakın izleme protokolleri oluşturulmalıdır.
• Piyasa gözetimi entegrasyonu: Canlı bahis anomali akışları (oran zıplamaları, “sure‑bet” yoğunluğu) atama/maç içi veriyle gerçek zamanlı çaprazlamaya imkân sağlayan veri analitiği çözümleri geliştirilmelidir.
• Eğitim ve farkındalık programları: Hakemler, görevliler, oyuncular ve diğer paydaşlar için rol bazlı, senaryo odaklı etik, çıkar çatışması ve AML/KYC eğitimleri düzenlenmelidir. Yılda en az bir zorunlu modül, maç haftası mikro‑eğitimleri, e‑öğrenme ve sınav süreçleri uygulanmalıdır. Menajer, temsilci ve sponsorlar için bilinçlendirme kitleri ve davranış/etik kurallarına uyum modülleri oluşturulmalı, lisanslama ve lisans yenileme kriterlerine bu modüllerin tamamlanması zorunluluğu getirilmelidir.
• Borç/refah destek programları; danışmanlık hattı ve anonim yardım mekanizmaları oluşturulmalı, görevlilerin borçluluk durumları ve refah durumları yakından takip edilmeli, olası problemli durumların çözümünde görevlilere destek olabilecek hususlar tespit edilmelidir.
• Cihaz ve ağ politikası: Maç günü erişimli cihazlarda bahis uygulamalarının teknik olarak engellenmesi; soyunma odası/VAR odası gibi kritik alanlarda ağ izleme gibi teknik önleyici ve tespit edici kontroller geliştirilmelidir.
• İhbar ve pişmanlık: Manipülasyon saptanmadan önce öz bildirim yapanlara ölçülü indirimler; tekrar ve ağır ihlallerde kademeli olarak artan yaptırımlar uygulanmalıdır. Şeffaf yaptırım bültenleri ve anonimleştirilmiş vaka özetleriyle caydırıcılık güçlendirilmelidir.
• Veri koruma ve meşru amaç: KVKK’ya uygun veri minimizasyonu, erişim kontrolü ve saklama süreleri belirlenmeli; veri paylaşımında hukuki dayanakları açıkça dokümante edilmelidir.

Lisanslı bahis operatörleri:

• Spor Paydaşı (PiS – Participant in Sport) etiketleme ve red listesi (denylist): Hakem, sporcu, teknik ekip, yönetici ve temsilcileri başvuru aşamasında tespit edebilecek bir KYC sureci oluşturulmalı; TFF’nin ve bahis konusu diğer spor branşlarının federasyonlarıyla eşgüdümlü oluşturulacak “denylist” ile periyodik senkronizasyon sağlanmalı; eşleşen başvuruların reddi/kısıtı ve bu başvuruların ilgili federasyonlara ihbar edilebileceği bir raporlama mekanizması kurulmalıdır.
• Gelişmiş KYC ve sürekli izleme: Cihaz parmak izi, IP risk skoru, coğrafi anomali, çoklu hesap ve üçüncü taraf ödeme enstrümanı kullanımını izleyebilecek veri analitiği enstrümanları geliştirilmeli; yüksek risk profillerde para kaynağının doğrulanması gibi, finansal kuruluşlarda uygulanan yöntemler izlenmelidir (Source of Funds/Source of Wealth).
• Senaryo analitikleri: Hakem kontrollü mikro‑olaylar öncesi eşzamanlı in‑play hacim artışı, arbitraj ve erken cash‑out yoğunluğu, void/iptal oranları; eş‑zamanlı farklı operatörlerde korelasyon analizi gibi, yine veri analitiği ve teknolojik yöntemler uygulanmalıdır.
• Kayıt ve raporlama: İşlem telemetrisi, iletişim ve ödeme izlerinin mevzuatın öngördüğü süre boyunca güvenli saklanması; hedefli EDD ve zamanında ŞİB; çalışanlara düzenli AML/bütünlük eğitimi gibi, kurumun bütünlüğüne yönelik kontrol mekanizmaları geliştirilmelidir.

Bankalar/fintekler:

• Oyun/bahis maruziyetinin belirlenmesi: Merchant Category Code (MCC), karşı taraf listeleri ve sınıflandırmalarla bahis kaynaklı girişlerin tespiti yapılmalı; kümelenmiş “kazanç” açıklamalı girişleri tespit edebilecek fon girişi incelemeleri geliştirilmelidir.
• Yüksek risk sınıflandırması: Hakem/kulüp görevlileri ve yakın çevresi için yükseltilmiş risk derecelendirmesi ve sınıflandırması yapılmalı; yoğun bahis oynanması beklenen fikstür dönemlerinde dinamik izleme ve hızlı ŞİB/raporlama mekanizmaları oluşturulmalıdır.
• Kripto/e‑para köprülerinin kontrolü: P2P borsalar ve e‑cüzdanlara giden transferlerde ek incelemeler, coğrafi/gece‑gündüz anomalilerinin takibi ve yakalanması; üçüncü kişi/mule tespitine olanak sağlayacak şekilde hesap sahiplerinin profilleriyle hesaplarında gerçeklesen işlem yoğunluğunun karşılaştırılması yapılmalıdır. Bu mekanizmalar, zaten KPA’nin önlenmesi mevzuatı ve en iyi uygulamalar gereği farklı alanlarda uygulanmaktadır.

7. İnceleme Rehberi: Kırmızı Bayrak Yandığında İzlenecek Yol

A. Hızlı koruma ve delil zinciri (chain of custody):

• Derhal veri dondurma (legal hold): Bahis işlem logları, KYC dosyaları, oturum/IP/cihaz verileri, müşteri iletişimleri, ödeme/çekim talimatları toplanmalı; değiştirilemez hash ve zaman damgasıyla güvence altına alınmalıdır. Bu zincir, özellikle yasal otoritelerce gerçekleştirilecek olası soruşturmalara hazırlık olması açısından, tüm paydaşların yükümlülüğü olarak tanımlanmalıdır.
• Kayıt saklama: Mevzuatın öngördüğü süreler boyunca güvenli saklama; erişim yetkilerinin kayıt altına alınması, KVKK ile uyumlu minimizasyon sağlanmalıdır.

B. Analitik süreç, gruplandırma ve ilişki ağları (örnekler):

• İlişki haritalama: Hesap‑hakem‑yakın çevre‑menajer/temsilci ağları; ortak IBAN/kart, cihaz parmak izi, IP ve adres eşleşmeleri üzerinden grafik analizi; mule kümeleri.
• Zaman çizgisi ve eşleştirme: Bahis zaman damgaları ve maç içi olayların (kart, korner, VAR, uzatma), kronolojik eşleştirilmesi; atama, ilk 11 ve VAR duyuruları gibi bilgi yayımlarının bahis kümelenmesine etkisinin incelenmesi.
• Finansal izleme: Bahis operatörü, e‑cüzdan, banka/kripto giriş/çıkışlarında katmanlandırma (layering) göstergeleri; P2P borsalarda mikro-dilimleme; offshore ödeme kuruluşlarıyla tekrar eden döngüler.
• Karşılaştırmalı metrikler: Şüpheli hakemin karar metriklerinin akran grubuna göre z‑skor sapmaları; önceki sezon/lig ortalamalarıyla karşılaştırma.

C. Hukuki koordinasyon ve bildirimler:

• 5549 kapsamında ŞİB: Tespit edilen şüphe eşiği aşılırsa, gecikmeksizin MASAK’a bildirim; çalışan/ilgili kişilere içeriden bilgi verilmemesi, yani “tipping‑off” yapılmaması için gerekli önlemlerin alınması; iç onay ve kayıt prosedürlerinin işletilmesi.
• 6222/7258 süreçleri: TFF ile koordinasyon; disiplin soruşturmaları ve gerekli hâllerde savcılık başvuruları için delil ve verilerin hazırlanması.
• Uluslararası işbirliği: Macolin ulusal platformu, lisanslı operatörler ve yabancı düzenleyici/uygulayıcı birimlerle bilgi paylaşımı kanallarının kullanılması.

D. İyileştirme ve geri bildirim döngüsü:

• Kapanış sonrası kök neden analizi; kural/analitik eşiklerin ve risk değerlendirmelerinin güncellenmesi; eğitim ve süreç iyileştirmeleri.
• Vaka özetlerinin anonimleştirilerek ilgili paydaşlarla (operatörler, kulüpler, bankalar) paylaşılması; caydırıcılık amacıyla şeffaflığı gözeten, aynı zamanda kişisel veri ihlallerinin de engellendiği raporlamaların yapılması.

8. Politika ve Düzenleme Önerileri: Paydaş Bazında Somut ve Uygulanabilir Adımlar

Bu bölümde, farklı paydaşlar için “ne, nasıl, ne zaman” çerçevesinde net kamu politikası önerileri sunacağız. Öneriler kısa, orta ve uzun vadeye göre gruplandırılmış; devam eden bölümlerde her madde için temel sorumlu birim ve örnek performans göstergeleri (KPI) belirtilmiştir. Özetle:

• Kısa (0–3 ay): Denylist, müşteri kabul politikaları, hızlı ŞİB hattı, cihaz/ağ politikaları, temel eğitimler.
• Orta (3–6 ay): Piyasa uyarı entegrasyonu, risk skoru, dinamik izleme, kripto/e‑para köprü kontrolleri, ulusal platformun faaliyete geçmesi.
• Uzun (6–12 ay): Model validasyonu, rehber/standart setlerinin tamamlanması, denetim döngülerinin olgunlaşması, şeffaf bütünlük bültenlerinin düzenli yayınlanması.

8.1 TFF ve Lig Organizasyonları

• Merkezi Spor Katılımcısı Denylist (kısa): Hakem, futbolcu, teknik ekip, yönetici ve temsilcileri kapsayan, kimlik/doğrulama alanları standartlaştırılmış denylist’in oluşturulması; lisanslı operatörlerle API/MoU üzerinden sürekli senkronizasyon. KPI: Operatör entegrasyon oranı (%), eşleşen kayıtların otomatik reddi/kısıtı sayısı.
• Bahis Yasağına Proaktif Doğrulama (kısa): Görevlendirme öncesi toplu tarama; maç haftalarında artan frekansla tekrar kontrol. KPI: Taranan görevli sayısı, tespit oranı, ihlal yakalama süresi (T‑to‑Detect).
• Risk Skoru ve Gözetim Paneli (Orta): Hakem karar metrikleri, borç/stres göstergeleri, atama değişiklikleri, VAR müdahale oranları gibi sinyallerle dinamik risk skoru; risk skoru eşik aşımlarında detaylı inceleme için vaka açılışı. KPI: Yüksek riskli vaka başına tepki süresi, yüksek risk skoru oranı.
• Gerçek Zamanlı Piyasa Uyarı Entegrasyonu (Orta): Canlı oran anomali beslemelerinin (alert feeds) atama ve maç içi veriyle otomatik eşleştirilmesi. KPI: Uyarı‑vaka dönüşüm oranı, uyarıdan ilk aksiyona kadar olan süre.
• İhbar/Pişmanlık Penceresi ve Yaptırım Matrisi (Orta): Öz bildirim yapanlar için indirim, tekrarda artan yaptırımlar; düzenli “Etik Bülteni” yayımlanması. KPI: Öz bildirim sayısı, tekrar ihlal oranı.
• KVKK Uyumlu Veri Yönetişimi (Orta): Meşru amaç, veri minimizasyonu, saklama süreleri ve erişim kontrollerinin dokümantasyonu. KPI: Erişim ihlali sayısı, denetim bulguları.

8.2 Lisanslı Bahis Operatörleri

• PiS Etiketleme ve Müşteri Kabul Politikası (Kısa): Spor katılımcısı tespiti, başvuruların reddi/kısıtı; denylist ile günlük eşleştirme. KPI: Eşleşme sayısı, reddedilen başvuru oranı.
• Gelişmiş KYC ve Sürekli İzleme (Orta): Cihaz parmak izi, IP risk skoru, coğrafi anomali, çoklu hesap ve üçüncü taraf ödeme enstrümanı kuralları; yüksek riskte SoF/SoW doğrulaması. KPI: Kuralla yakalanan vaka sayısı, manuel inceleme verimliliği.
• Senaryo Analitiği ve Model Validasyonu (Orta): Hakem kontrollü mikro‑olaylar öncesi eşzamanlı in‑play hacim artışı, arbitraj, erken cash‑out ve void/iptal yoğunluğu için veri ve senaryo setleri; yıllık bağımsız model validasyonu. KPI: AUC/Recall, SAR (suspicion action rate), “false pozitive” oranı.
• Kayıt, Raporlama ve ŞİB Kalitesi (Kısa): İşlem telemetrisi ve ödeme izlerinin mevzuata uygun saklanması; ŞİB’lerde “olay örgüsü + finansal iz + zamanlama” bütünlüğü. KPI: MASAK geri bildirim puanı, iade edilen/eksik ŞİB oranı.
• Çalışan Bütünlük/AML Eğitimi (Kısa): Olay temelli mikro eğitimler; sınav ve vaka simülasyonları. KPI: Eğitim tamamlama oranı, sınav başarı skoru.

8.3 Bankalar ve Fintekler

• Bahis Geliri Tespiti Kuralları (Kısa): MCC, karşı taraf listeleri ve adlandırma kurallarıyla bahis kazanç paternlerinin otomatik tespiti. KPI: Tespit edilen şüpheli akış sayısı, yanlış alarm oranı.
• Yüksek Risk Sınıflandırması ve Dinamik İzleme (Kısa): Hakem/kulüp görevlileri ve yakın çevresi için yükseltilmiş risk; fikstür dönemlerinde yoğunlaştırılmış izleme. KPI: Yüksek risk portföy büyüklüğü, uyarı‑vaka oranı.
• Kripto ve E‑Para Köprü Kontrolleri (Kısa): P2P borsalar/e‑cüzdanlara transferlerde hız limitleri, coğrafi/gece‑gündüz anomali kuralları; mule tespiti için grafik analizi. KPI: Engellenen/incelemeye alınan işlem oranı.
• Hızlı ŞİB ve Tipping‑Off Önlemleri (Kısa): Hızlandırılmış iç onay hattı; personel için tipping‑off farkındalığı. KPI: ŞİB gönderim süresi medyanı, uyum ihlali sayısı.

8.4 Kulüpler ve Hakem Kurulları

• Çıkar Çatışması ve Varlık Beyanı (Kısa): Hakem ve kritik görevlerde periyodik beyan; yakın çevre (aile/temsilci) finansal bağların bildirilmesi. KPI: Beyan tamamlama oranı, tespit edilen çıkar çatışması sayısı.
• Refah ve Borç Yönetimi Destekleri (Kısa): Finansal danışmanlık, borç yapılandırma ve refah programları; risk altındaki personel için erken uyarı. KPI: Programa katılım oranı, risk düşüşü.
• Cihaz ve Ağ Politikası (Orta): Maç günü erişimli cihazlarda bahis uygulamalarının teknik engellenmesi; VAR/soyunma odası ağ izleme. KPI: Engellenen erişim girişimi, politika ihlali sayısı.
• Bütünlük Eğitimleri ve Attestation (Kısa): Olay temelli eğitim; yılda en az iki attestation döngüsü. KPI: Eğitim/attestation tamamlanma oranı.

8.5 Düzenleyici ve Kamu Otoriteleri (TFF, MASAK, BTK, İçişleri, Hazine ve Maliye)

• Ulusal Bütünlük Platformu (Uzun): Macolin ilkeleriyle TFF‑operatör‑MASAK‑emniyet‑BTK arasında kalıcı platform; standart veri şemaları ve SLA’ler. KPI: Paylaşılan uyarı sayısı, çapraz eşleşme isabeti.
• Offshore Yasadışı Bahisle Müşterek Mücadele (Orta/Uzun): Ödeme engelleme, DNS/IP erişim tedbirleri ve sınır‑ötesi iş birliği; tekrarlı liste güncellemeleri. KPI: Engellenen alan adı/ödeme kanalı sayısı, trafik azalma oranı.
• Standartlar ve Rehberler (Kısa): Operatör/banka/fintek için kırmızı bayrak listeleri, ŞİB “minimum içerik” şablonları, model validasyon rehberi. KPI: Rehber uyum skoru, denetim bulgularında azalma.
• Denetim ve Yaptırım Tutarlılığı (Uzun): AML ve bahis mevzuatında risk odaklı denetim takvimi; tekrarlı ihlallerde artan yaptırımlar. KPI: Denetim kapanış süresi, tekrarlı ihlal oranı.

8.6 Teknoloji Sağlayıcıları ve Veri Ortakları

• Alert Feed Kalitesi (Kısa): Oran anomali, eş yönlü bahis kümeleşmesi, cash‑out/void patlamaları için düşük gecikmeli akışlar. KPI: Gecikme (ms), uyarı doğruluk oranı.
• Cihaz/IP Parmak İzi ve Kimlik Doğrulama (Orta): Çoklu hesap ve mule tespiti için ortak parmak izi katmanı; gizlilik‑korumalı eşleştirme. KPI: Bağlantı tespit oranı, yanlış pozitif oranı.

9. Sonuç

Hakemlerin bahis hesapları üzerinden ortaya çıkan tablo, doğrudan ispatlanmış bir şike suçundan bağımsız olarak, spor bütünlüğü ile kara para aklama risklerinin ne kadar iç içe geçtiğini somut biçimde gösteriyor. Bu riskleri azaltmak için; TFF ve federasyonların merkezi bir red listesi oluşturması ve proaktif bahis yasağı doğrulaması yapması, lisanslı operatörlerin Spor Katılımcılarını hedefleyen müşterini tanı ve gelişmiş izleme senaryoları kurması, bankalar ve finteklerin bahis kaynaklı akışlara özel kırmızı bayrak setleri uygulaması ve tüm tarafların kamu otoritelerine zamanında ve kaliteli şüpheli işlem bildirimlerini veya raporlamaları göndermesi kritik önem taşıyor. Macolin Sözleşmesi çerçevesinde kurulacak ulusal bütünlük platformu, veri paylaşımı ve gerçek zamanlı piyasa gözetimi ile desteklendiğinde; adil rekabet algısının güçlendiği, suça konu fonların spor ekosistemine sızmasının zorlaştığı, daha şeffaf ve hesap verebilir bir yapı mümkün hale gelecektir.

10. Makalede Kullanılan Kısaltmalar ve Anahtar Kavramların Tanımları

Bu bölüm, metindeki kısaltmaları ve anahtar kavramları yalın bir dille açıklar.

• TFF (Türkiye Futbol Federasyonu): Türkiye’de futbolun yönetiminden sorumlu ulusal federasyon; disiplin, müsabaka ve bütünlük süreçlerini düzenler.
• AML (Anti-Money Laundering) / KPA (Kara Para Aklama): Suç gelirlerinin aklanmasının önlenmesine yönelik hukukî ve operasyonel çerçeve.
• MASAK (Mali Suçları Araştırma Kurulu): 5549 sayılı Kanun kapsamında Türkiye’nin finansal istihbarat birimi (FIU); ŞİB/STR kabulü, analiz ve rehberlikten sorumludur.
• KYC (Know Your Customer) / Müşterini Tanı: Yükümlü kuruluşların müşterinin kimliğini doğrulama ve risk profilini anlama süreçleri.
• EDD (Enhanced Due Diligence) / Artırılmış Özen: Yüksek riskli müşteriler/işlemler için derinleştirilmiş inceleme ve izleme tedbirleri.
• STR (Suspicious Transaction Report) / ŞİB (Şüpheli İşlem Bildirimi): Yükümlülerce şüpheli görülen işlemlerin MASAK’a raporlanması.
• TCK (Türk Ceza Kanunu) m. 282: Suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama suçunu düzenleyen madde.
• 6222: Sporda Şiddet ve Düzensizliğin Önlenmesine Dair Kanun; şike/teşvik primi ve ilgili suçlar.
• 7258: Futbol ve Diğer Spor Müsabakalarında Bahis ve Şans Oyunları Düzenlenmesi Hakkında Kanun; bahis rejimi ve yasadışı bahisle mücadele.
• 5549: Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun; yükümlülükler, kayıt ve bildirim esasları.
• Macolin Sözleşmesi: Avrupa Konseyi’nin Spor Müsabakalarının Manipülasyonuna Dair Sözleşmesi; ulusal platform ve veri paylaşımı ilkelerini getirir.
• FIFA/UEFA/IFAB: Uluslararası futbol yönetimi ve oyun kuralları kuruluşları; bütünlük ve bahis yasağı standartlarını belirler.
• BTK (Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu): Türkiye’de elektronik haberleşme ve internet düzenleyicisi; erişim ve teknik tedbirler alanında yetkili.
• KVKK (Kişisel Verilerin Korunması Kanunu): Kişisel verilerin işlenmesi ve korunmasına ilişkin temel çerçeve.
• API (Application Programming Interface): Sistemler arası veri alışverişini sağlayan yazılım arabirimi.
• MoU (Memorandum of Understanding): Kurumlar arası iş birliği mutabakat metni.
• PiS (Participant in Sport) / Spor Katılımcısı: Hakem, oyuncu, teknik ekip, yönetici, menajer/temsilci gibi ekosistem aktörleri.
• VAR (Video Assistant Referee): Video hakem uygulaması; kritik kararların gözden geçirilmesine yardımcı olur.
• ROI (Return on Investment): Yatırım geri dönüş oranı; bahis hesaplarındaki kârlılık göstergesi olarak da kullanılır.
• OTC (Over-the-Counter): Tezgâh üstü; borsa dışı finansal/kripto işlemler.
• P2P (Peer-to-Peer): Eşler arası; kullanıcılar arasında doğrudan transfer yapılan ağ/market yapıları.
• MCC (Merchant Category Code): İşletme türünü tanımlayan kartlı ödemeler kodu.
• SoF/SoW (Source of Funds/Source of Wealth): Fon ve servet kaynağına yönelik doğrulama süreçleri.
• SAR (Suspicion Action Rate): Uyarı/vaka işlemede şüpheye konu uyarıların aksiyona dönüşme oranı (model performans metriği).
• AUC (Area Under the Curve): Sınıflandırma modellerinin ayrıştırma gücü göstergesi; AML senaryo modellerinde performans metriği.
• DNS/IP: Alan adı sistemi ve internet protokol adresleri; çevrimiçi erişim tedbirlerinde kritik teknik unsurlar.
• SLA (Service Level Agreement): Hizmet düzeyi sözleşmesi; veri paylaşımı ve uyarı akışlarında süre/kalite taahhütlerini tanımlar.
• Egmont Group: Dünya FIU’larının işbirliği ağı; tipoloji ve iyi uygulama paylaşımı yapar.
• FATF (Financial Action Task Force): Küresel AML/CFT standart belirleyicisi; değerlendirmeler ve rehberler yayımlar.
• Placement/Layering/Integration: Aklamanın üç klasik aşaması: yerleştirme, katmanlandırma ve entegrasyon.
• Spot‑fixing: Maçın tamamı yerine kart/korner/uzatma gibi mikro‑olayların manipülasyonu.
• Matched betting / karşılıklı bahis: Karşıt pozisyonlarla riskin dengelendiği, kazançların meşrulaştırılmasında suistimal edilebilen strateji.
• Mule (Hesap Kuryesi): Başkası adına fon hareketine aracılık eden kişi/hesap.
• Chip dumping: Bahis/oyun hesapları arasında kasıtlı değer aktarmak için yapılan kayıp yaratma davranışı.
• Denylist: Erişimi yasaklanan kişi/hesap/kurum listesi; operatörlerce müşteri kabulünde kullanılır.
• Onboarding: Müşteri/çalışanın sisteme kabulü/sürece alınması; KYC ve eğitim adımlarını içerir.
• Attestation: Kişinin belirli politika/kural ve beyanları periyodik olarak onaylaması.
• Sure‑bet (Arbitraj): Farklı operatör oranları kullanılarak sonuçtan bağımsız kâr elde etmeyi amaçlayan strateji.

Kaynakça

• Anadolu Ajansı, TFF Başkanı’nın hakemlerle ilgili açıklaması, 27 Ekim 2025
• Türkiye Futbol Federasyonu (TFF) – Disiplin Sevkleri. 28 Ekim 2025
• Reuters – Turkey suspends 149 referees after betting probe. 1 Kasım 2025
• Reuters – Turkey to discipline referees after uncovering mass betting. 27 Ekim 2025
• ESPN – Turkish federation suspends 149 referees amid betting scandal. 31 Ekim 2025
• Yasadışı Bahis, Şans Oyunları ve Kumarla Mücadele Eylem Planı 2025–2026. Resmî Gazete duyurusu ve uygulama esasları, 1 Kasım 2025.
• 6222 sayılı Kanun – Sporda Şiddet ve Düzensizliğin Önlenmesine Dair Kanun. 14 Nisan 2011, Şike/teşvik primi suçları ve yaptırımları; ilgili aktörlerin sorumlulukları.
• 7258 sayılı Kanun – Futbol ve Diğer Spor Müsabakalarında Bahis ve Şans Oyunları Düzenlenmesi Hakkında Kanun.
• https://www.coe.int/en/web/sport/macolin Avrupa Konseyi – Spor Müsabakalarının Manipülasyonuna Dair (Macolin) Sözleşme.
• FATF – Money Laundering through the Football Sector (2009). Futbol ekosistemi üzerinden KPA tipolojileri ve kırmızı bayraklar.
• FATF – Virtual Assets Red Flag Indicators (2020). Kripto varlıklar üzerinden KPA/TF göstergeleri; P2P ve OTC aracılık riskleri.

Egmont Group – Online Gambling and Money Laundering Typologies. Çevrim içi kumar/bahis kanallarında aklama örüntüleri ve göstergeler

[1] Bu makalede uluslararası standart kavramlaştırmaları ve teknik detayları doğru tanımlamak adına pek çok İngilizce kavram (Türkçe açıklamaları ile), kısaltmalar ve anahtar kavramlar kullanılmaktadır. Hepsinin anlamı, Türkçe karşılığı veya açılımı metin içerisinde de kısaca açıklansa da makalenin sonunda Bölüm 10’nda toplu olarak da yer almaktadır (Bölüm 10: Makalede Kullanılan Kısaltmalar ve Anahtar Kavramların Tanımları).